ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 2019: 6 ΜΑΡΤΙΟΥ

1910, Ελλάδα

Πολύ σημαντικός σταθμός στην ιστορία του αγροτικού κινήματος στη χώρα, καθώς πρόκειται για την εξέγερση του Κιλελέρ (Κυψέλη πλέον στις μέρες μας). Μετά την ένταξη της Θεσσαλίας στον εθνικό κορμό το 1881, ο διαχωρισμός ανάμεσα στους μεγαλογαιοκτήμονες, τους τσιφλικάδες, και τους ακτήμονες καλλιεργητές, τους κολίγους, λαμβάνει σοβαρές διαστάσεις, εξ αιτίας της εφαρμογής του ισχύοντος και στην υπόλοιπη χώρα βυζαντινορωμαϊκού δικαίου, αντί του μέχρι το 1881 ισχύοντος οθωμανικού. Η διαφορά μεταξύ των δύο νομικών συστημάτων έγκειται στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ιδιοκτησία: επί Τουρκοκρατίας, οι κολίγοι είχαν δικαιώματα επί των κοινόχρηστων χώρων του τσιφλικιού, με τους τσιφλικάδες να δικαιούνται μόνο τις προσόδους από τις τεράστιες εκτάσεις τους. Πλέον, όμως, η ιδιοκτησία γινόταν αποκλειστική, μόνο για τον τσιφλικά, με τους κολίγους να γίνονται δουλοπάροικοι.

Αυτό έχει ως συνέπεια οι κολίγοι να επιζητούν την επιστροφή στα μέχρι το 1881 ισχύοντα, καθώς και την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Με την έναρξη του 20ου αιώνα, ο αγροτικός αγώνας αποκτά πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά. Εν πρώτοις, οργανώνεται πολύ πιο αποτελεσματικά, μέσα από τη δημιουργία αγροτικών συλλόγων σε μεγάλες θεσσαλικές πόλεις (Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα). Κατόπιν, οι διεκδικήσεις εκφράζονται μέσα από διαφορετικές μορφές πάλης, οι οποίες χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα, με τη συνδρομή και ορισμένων αστών, που στάθηκαν στο πλευρό των αγροτών. Για παράδειγμα, οι αγρότες πραγματοποιούν μαζικές κινητοποιήσεις και συλλαλητήρια σε μεγάλες πόλεις, ενώ παραδίδουν ψηφίσματα με αυτά που αιτούνται στην πολιτική ηγεσία της χώρας.

Το Σάββατο 6 Μαρτίου 1910, οι κολίγοι οργάνωσαν πανθεσσαλικό συλλαλητήριο, εν όψει και της συζήτησης του αγροτικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Αίτημά τους ήταν η απαλλοτρίωση και η διανομή των τσιφλικιών στους καλλιεργητές τους, με στόχο τη δημιουργία μικρών οικογενειακών ιδιοκτησιών. Στο χωριό Κιλελέρ, 200 περίπου χωρικοί θέλησαν να μπουν στο τρένο, για να μεταβούν στο συλλαλητήριο, χωρίς να πληρώσουν. Αυτό δεν έγινε δεκτό και οι χωρικοί ξεκίνησαν να πετούν πέτρες, σπάζοντας τα τζάμια των βαγονιών. Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε, όταν το συγκεκριμένο τρένο ξεκίνησε το δρομολόγιό του, ένα μόλις χιλιόμετρο πιο μακριά, από άλλους 800 χωρικούς. Έτσι, οι στρατιώτες, που επέβαιναν στο τρένο αυτό με προορισμό τη Λάρισα για την επιτήρηση του συλλαλητηρίου, διατάσσονται να πυροβολήσουν στον αέρα. Οι χωρικοί επιτέθηκαν και οι πυροβολισμοί αυτή τη φορά είχαν αυτούς στο στόχαστρο, αφήνοντας νεκρούς δύο ή τέσσερις εξ αυτών και πολλούς τραυματίες.
Ανάλογα επεισόδια σημειώθηκαν και στο χωριό Τσουλάρ (σημ. Μελία), με 2 νεκρούς χωρικούς και 15 τραυματίες, αλλά και στη Λάρισα, με άλλους δύο αγρότες να πέφτουν νεκροί. 

Το συλλαλητήριο διεξάγεται τελικά κανονικά και οι συμμετέχοντες ζητούν την άμεση απαλλοτρίωση των μεγάλων γαιών των τσιφλικάδων. Το Κιλελέρ έδωσε σημαντική ώθηση στο αγροτικό ζήτημα, ωστόσο ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν ολοκλήρωσε τη μεταρρύθμιση, λόγω των πολέμων, στους οποίους συμμετείχε η Ελλάδα. Μόνο μετά το 1923, ως απότοκο του προσφυγικού ζητήματος, ξεκίνησαν οι απαλλοτριώσεις τσιφλικιών σε μεγάλη κλίμακα.

1927, Κολομβία

Γεννιέται στην πόλη Αρακατάκα της Κολομβίας ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές, ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες της Λατινικής Αμερικής, βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1982. Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος του ρεύματος του «μαγικού ρεαλισμού», δηλαδή της αναφοράς σε πραγματικά γεγονότα και σε πραγματικές συνθήκες ζωής, με τον τόπο, όμως, όπου ο συγγραφέας «ξετυλίγει» το αφηγηματικό του «κουβάρι» να είναι φανταστικός. 

Ο Μαρκές αντλεί υλικό από τις ιστορίες για τον εμφύλιο πόλεμο, τις οποίες ακούει από τον παππού του, που ήταν στρατιωτικός και ήταν εκείνος με τον οποίο μεγάλωσε, καθώς και από τις πολιτικές ταραχές που ξέσπασαν στην Κολομβία, όταν εκείνος ξεκινούσε τις σπουδές του. Γνωστότερα έργα του είναι το «Εκατό χρόνια μοναξιά» και «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας», ενώ αποτελεί έναν από τους πιο πολυδιαβασμένους συγγραφείς όλων των εποχών, με πάνω από 30 εκατομμύρια αντίτυπα των βιβλίων του να έχουν πουληθεί μέχρι σήμερα. Έφυγε από τη ζωή τον Απρίλιο του 2014.

1994, ΗΠΑ

Φεύγει από τη ζωή στο νοσοκομείο «Μεμόριαλ» της Νέας Υόρκης, μετά από μάχη με τον καρκίνο, η Μελίνα Μερκούρη. Η ηθοποιός, που απέκτησε διεθνή φήμη μέσα από τη συνεργασία με τον σκηνοθέτη (και σύζυγό της) Ζυλ Ντασέν και ταινίες όπως «Ποτέ την Κυριακή», «Φαίδρα», «Τοπκαπί», σε συνδυασμό με τον ομώνυμο ρόλο στην ταινία «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, πάλεψε για την ανατροπή της Χούντας από το εξωτερικό, όπου βρισκόταν. Το 1981 εκλέγεται με το ΠΑΣΟΚ και αναλαμβάνει υπ. Πολιτισμού, όπου είχε σαν μεγάλο στόχο την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στη χώρα μας. Επίσης, δημιούργησε τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, προκειμένου το θέατρο να έρθει πιο κοντά και στην επαρχία, ενώ δική της έμπνευση είναι και η «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».
 

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς, για το ANT1 MediaLab