ΚΑΙ ΤΟ ΟΣΚΑΡ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ… ΑΝΟΙΞΗ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ

Η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ διεξήχθη για άλλον ένα χρόνο, κρατώντας πολλούς σινεφίλ ξύπνιους, ελέω και της μεγάλης διαφοράς στην ώρα, προκειμένου να γεμίσουν τα μάτια από τη λάμψη του χρυσού των αγαλματιδίων και από την πολυχρωμία που συνεπάγεται το κόκκινο χαλί και οι εξεζητημένες ενδυματολογικές επιλογές των ανθρώπων του κόσμου του θεάματος. Όπως συνηθίζεται ειδικά τα τελευταία χρόνια, πολιτικά μηνύματα υπήρχαν στην ατζέντα: πέρα από τον πάντοτε παρόντα, αν και όχι οπωσδήποτε κυρίαρχο, «μιτουισμό» (από το “me, too” προκειμένου να αποκαλυφθεί ένα δίκτυο ασέμνειας στο Hollywood, που ίσως τελικά οδηγεί και σε μια ποινικοποίηση του fair ερωτικού παιγνίου), βαρύτητα δόθηκε στην ανάδειξη της πλουραλιστικής αμερικανικής ταυτότητας, με τα ισπανικά να ακούγονται από βήματος και πολλά από τα κρίσιμα βραβεία να καταλήγουν στην ταινία «Το Πράσινο Βιβλίο».

Για άλλη μια φορά, το «ευγενές πρόσωπο» της Αμερικής προβαλλόταν ενώπιον δισεκατομμυρίων οφθαλμών, ένα πρόσωπο φιλικό, θελκτικό, με «θεληματικό πηγούνι», που συνδυάζει την ομορφιά με τον ευγενικό χαρακτήρα και με τη συνείδηση πως «όλοι παιδιά του ίδιου Θεού είμαστε». Ο θεωρητικός του Νεοφιλελευθερισμού στις διεθνείς σχέσεις, Joseph Nye, επιβεβαιώνεται, όταν κάνει λόγο για τη σημασία της ήπιας ισχύος (soft power) στην άσκηση πολιτικής. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες προβάλλουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη την απονομή των Όσκαρ, σκοπός είναι να «γίνουμε όλοι Αμερικανοί» ή να θέλουμε να γίνουμε κοινωνοί της ακαταμάχητης αμερικανικής ιδέας, που τόσο αξιοθαύμαστη είναι μέσα από το εκάστοτε παρεμβαλλόμενο μέσο, το οποίο είναι πάντοτε μία οθόνη (κινηματογράφου, τηλεόρασης, tablet κ.α.). Έτσι, οι πολλοί (ενδέχεται να) αξιολογούν την Αμερική θετικά, γεγονός που δημιουργεί μια παγκόσμια κοινή γνώμη ευνοϊκά διακείμενη για τις αμερικανικές ενέργειες στον κόσμο. Γι’αυτήν ακριβώς τη «φιλανθρωπία» και αγαθοεργία του σαλονιού, μπορεί να βρει λιγότερη αντίσταση το επιχείρημα πως οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή ήταν απελευθερωτικοί και στρέφονταν εναντίον της τρομοκρατίας. Για αυτήν την μεζονέτα με τον εντυπωσιακό κήπο στα προάστια, για αυτήν την κοινωνία ίσων ευκαιριών, μπορεί η ιδέα «εξαγωγής της δημοκρατίας» να γίνει πιο εύκολα δεκτή.

Από αυτή τη θελκτικότητα της Δύσης, είναι πιθανό να ξεκινούν και κινήματα όπως η Αραβική Άνοιξη (μια δεκαετία περίπου νωρίτερα, με πολύ άσχημα αποτελέσματα σε όλες τις περιπτώσεις εκτός της Τυνησίας) ή στις μέρες μας η Βαλκανική Άνοιξη, το κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων σε Ρουμανία, Αλβανία, Μαυροβούνιο και Σερβία. Το αίτημα όλων των λαών, που μάλιστα μετήλθαν το ίδιο μέσο, το διαδίκτυο, ήταν ένα εκ των δύο: είτε ο εκδημοκρατισμός, είτε η καταπολέμηση της διαφθοράς, είτε και τα δύο (αν και η διαφθορά δεν χρειάζεται ως προϋπόθεση την ύπαρξη απολυταρχικού καθεστώτος, καθώς υφίσταται και σε συνθήκες αστικού κοινοβουλευτισμού). Κοινός, επίσης, παράγοντας, που κινητοποίησε προς τη δράση ήταν η προσπάθεια εκδυτικισμού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το σχόλιο στο Twitter, πως η άνοιξη των Βαλκανίων καθυστέρησε εδώ και 20 χρόνια και πως «δύο δεκαετίες εν αναμονή της ένταξης στην Ε.Ε. είναι πολύς χρόνος».

Δεν μπορεί βέβαια κανείς να τοποθετηθεί αβασάνιστα ως προς το στοιχείο της διαφθοράς, το οποίο πράγματι μοιάζει ενδημικό στη χερσόνησο του Αίμου και μάλιστα διαρκώς τροφοδοτούμενο. Όταν στη Ρουμανία θεσπίζεται ένα διάταγμα που απαλλάσσει πολιτικούς από ποινικές διώξεις, όταν στην Ελλάδα μόλις τώρα αναθεωρείται το άρθρο 86 του Συντάγματος προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του θεσμικού οπλοστασίου, προκειμένου οι υπουργοί να μην κρύβονται πίσω από τις ανεπάρκειες του συστήματος και οι πραγματικές ευθύνες να αποδοθούν ανάλογα με τις πράξεις του καθενός, όταν η Αλβανία κυβερνάται από τον Ράμα και τον Μπερίσα, που χρησιμοποιούν ως εργαλεία ρητορικής τόσο την προσπάθεια για τον ευρωπαϊκό δρόμο (που οι Βρυξέλλες εξακολουθούν να διατηρούν κλειστό, λόγω διαφθοράς κατά βάση) όσο και την εκτόξευση εθνικιστικών κορωνών περί Τσάμηδων και Κοσοβάρων, τότε πώς να μην υπάρξουν αντιδράσεις; Πώς θα συνεχίσει να γίνεται δεκτό το αξίωμα «κάνω τα πάντα για να συνεχίσω να είμαι γαντζωμένος στην καρέκλα, χωρίς να πληρώσω για τα ατοπήματά μου»; Πώς δε θα ξεχυθούν οι λαοί στους δρόμους για όλα αυτά;

Ωστόσο, οι λαοί των δυτικών Βαλκανίων, που περιμένουν να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την είσοδο στην ΕΕ, ενδέχεται να βρεθούν στο χειρότερο ίσως momentum, αυτό της κυριαρχίας των ακροδεξιών και της ενίσχυσης των διαλυτικών τάσεων στην ΕΕ. Ίσως, λοιπόν, από το «όχι» το οποίο εισπράττουν για λόγους που αφορούν τα ίδια τα κράτη της περιοχής, να περάσουμε στο «όχι», απλώς γιατί οι διαχειριστές του οικοδομήματος των Βρυξελλών δεν χρειάζονται και άλλους «ενοίκους», μιας και στόχος είναι η κατεδάφιση.

Τελικά, το Όσκαρ πηγαίνει στις λογιών-λογιών «Ανοίξεις» και κυρίως στο πώς η Δύση προβάλλει τον εαυτό της προς τα έξω. Με αυτόν τον τρόπο ήρθε η νίκη στον Ψυχρό Πόλεμο, με αυτόν τον τρόπο η Ρωσία έφτασε να έχει τη μικρότερη έκταση στα χρονικά, με αυτόν τον τρόπο η Αμερική έφτασε ουσιαστικά να καθορίζει μόνη της τις τύχες του πλανήτη. Το γνωστό μιούζικαλ West Side Story (αφού περί Όσκαρ ο λόγος) το είχε πει ξεκάθαρα: I want to live in America, I want to be in America…   

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς