ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 2019: 11 ΜΑΡΤΙΟΥ

1938, Γερμανία και Αυστρία

Τελείται το Anschluss, η ένωση (δια της βίας) της Γερμανίας με την Αυστρία. Ο Χίτλερ εξαναγκάζει τον αιχμάλωτο καγκελάριο της χώρας, Σούσνιγκ, να παραιτηθεί από το αξίωμά του, ενώ παράλληλα οι γερμανικές φάλαγγες καταλαμβάνουν την Αυστρία, χωρίς να ρίξουν μία τουφεκιά.

1956, Ρουμανία

Στα πλαίσια της αποσταλινοποίησης που εφαρμοζόταν στην Σοβιετική Ένωση μετά τον θάνατο του Στάλιν και τη λήψη της ηγεσίας από τον Νικίτα Χρουστσόφ, συνέρχεται η 6η Πλατιά Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι. Εκεί καθαιρείται ο μέχρι τότε Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής, Νίκος Ζαχαριάδης. 

Ο πιο αμφιλεγόμενος, ίσως, ηγέτης στην ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο άνθρωπος που προώθησε αποφάσεις που καθόρισαν ουσιαστικά την πορεία του και ο οποίος είχε τις τύχες του κόμματος στα χέρια του από το 1931, καθώς και κατά τα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου και την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, θα εξοριζόταν στη Σοβιετική Ένωση.
 
Αρχικά, εστάλη στο Μποροβίτσι, όπου εργαζόταν σε δασική υπηρεσία, και απ’όπου επιχείρησε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να δικαστεί για την εμφυλιοπολεμική περίοδο. Ωστόσο, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αντίθετα εξορίζεται στο Σουργκούτ της Σιβηρίας, όπου και ζει σε δυσχερέστατες συνθήκες και υπό συνεχή παρακολούθηση. Εκεί, επιχειρώντας να καθαρίσει το όνομά του, θα προβεί σε τρεις απεργίες πείνας. Αν και λαμβάνει απάντηση από την Κεντρική Επιτροπή πως δεν υπάρχει κάτι ενοχοποιητικό εναντίον του, εκείνος συνεχίζει τον αγώνα του, προκειμένου να αρθούν όλα τα σε βάρος του περιοριστικά μέτρα. Έτσι, φτάνει στην αυτοκτονία, την 1η Αυγούστου 1973, με την ετυμηγορία αυτή για τον θάνατό του να μην είναι απολύτως δεκτή από φανατικούς οπαδούς του. Η πλήρης αποκατάστασή του τελέστηκε από το ΚΚΕ το 2011, με τη σορό του να βρίσκεται στα πάτρια εδάφη από το 1991.

1991, Ελλάδα

Ξεκινά στο Ειδικό Δικαστήριο η δίκη για το σκάνδαλο της Τράπεζας Κρήτης. Η χώρα ήδη από το 1988 βρισκόταν στον αστερισμό της υπόθεσης Κοσκωτά, ο οποίος εδιώκετο ποινικά για κατάχρηση δισεκατομμυρίων δραχμών και αναμενόταν η έκδοσή του στην Ελλάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, στις οποίες είχε διαφύγει. Εν μέσω αυτής της κατάστασης, διεξάγονται οι εκλογές του Ιουνίου 1989, που δεν επιτρέπουν (ελέω εκλογικού νόμου) να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, παρά το υψηλό ποσοστό που συγκέντρωσε και έφτασε το 44,25%. Έτσι, σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας με απόφαση των Μητσοτάκη, Φλωράκη και Κύρκου, μια κυβέρνηση ιδεολογικά παράταιρη μεταξύ ΝΔ και Συνασπισμού (της εκλογικής συμμαχίας του ΚΚΕ με την ευρωκομμουνιστική Ενωμένη Αριστερά και άλλα κόμματα).
Έτσι, ξεκινά μια περίοδος «κάθαρσης», όπου τόσο ο Ανδρέας Παπανδρέου, όσο και υπουργοί της κυβέρνησής του παραπέμπονται ενώπιον της Δικαιοσύνης για σειρά υποθέσεων, όπως για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών ή για την υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών. Η κορωνίδα, όμως, ήταν το σκάνδαλο Κοσκωτά, για το οποίο παραπέμπονται σε δίκη από τη Βουλή οι εξής: Ανδρέας Παπανδρέου, Αγαμέμνονας Κουτσόγιωργας, Γεώργιος Πέτσος, Παναγιώτης Ρουμελιώτης και Δημήτρης Τσοβόλας.

Το ταραχώδες 1989, στο οποίο επίσης πρέπει να συμπεριληφθεί η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη στο Κολωνάκι, καθώς και η απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Κων. Μητσοτάκη στη Μυτιλήνη, κλείνει με τις νέες εκλογές του Νοεμβρίου. Το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό: εγένετο η Οικουμενική κυβέρνηση, υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα, με τη συμμετοχή της φέρουσας την «κάθαρση» ΝΔ, του «βρώμικου» ΠΑΣΟΚ και του ενιαίου Συνασπισμού. Η κυβέρνηση αυτή θα καταρρεύσει βέβαια μισό χρόνο περίπου αργότερα και η ΝΔ του Μητσοτάκη θα καταφέρει να σχηματίσει την εύθραυστη αυτοδυναμία των 151 (με την προσχώρηση του βουλευτή Κατσίκη, που είχε εκλεγεί με άλλον συνδυασμό), ωστόσο αυτή η προσπάθεια «κάθαρσης» αποδείχθηκε προσχηματική.

Η εκδίκαση, λοιπόν, ξεκινά μια μέρα σαν σήμερα το 1991, σε live τηλεοπτική μετάδοση, με τους Παπανδρέου και Ρουμελιώτη να απουσιάζουν και στο εδώλιο να κάθονται μόνο οι Κουτσόγιωργας, Πέτσος και Τσοβόλας. Ο θάνατος του πρώτου ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο εντός της δικαστικής αίθουσας τορπίλισε ουσιαστικά την υπόθεση, καθώς επρόκειτο πιθανότατα για τον άνθρωπο-κλειδί της υπόθεσης. Η αναξιοπιστία των μαρτύρων (σε συνδυασμό με τις καταθέσεις μεγαλοεκδοτών) συνέβαλε, ούτως ώστε ο Παπανδρέου να αθωωθεί, σε αντίθεση με τους Τσοβόλα και Πέτσο, που καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης 2 ετών και 10 μηνών αντίστοιχα, ενώ παράλληλα επεβλήθη σε αυτούς η στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων για τρία χρόνια στον πρώτο και δύο στον δεύτερο.

Πλέον, το κλίμα είχε αλλάξει. Το ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν συνεκτικό και με μια νέα δυναμική, που του επέτρεψε την επιστροφή στην εξουσία το 1993. Όλες οι υποθέσεις που είχαν ανοίξει, ουσιαστικά έκλεισαν, είτε μέσω αναστολής της δίωξης (περίπτωση Α. Παπανδρέου για τις τηλεφωνικές υποκλοπές), είτε μέσω της αναστολής των έννομων συνεπειών για καταδικαστικές αποφάσεις (περίπτωση Τσοβόλα για την υπόθεση Κοσκωτά). 

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς, για το ANT1 MediaLab