ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 2019: 15 ΜΑΡΤΙΟΥ

44 π.Χ., Ρώμη

Δολοφονείται ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας. Ενώ είχε ανακηρυχθεί εκείνη τη χρονιά από τη Σύγκλητο ως ισόβιος δικτάτορας, αφού είχε σημειώσει σημαντικές επιτυχίες ως στρατηγός που είχαν επεκτείνει την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, θα βρει το θάνατο μέσα στο ίδιο αυτό κτήριο, όπου θεωρητικά είχε αναδειχθεί αδιαφιλονίκητος ηγέτης της Ρώμης. Πρωτεργάτες της συνωμοσίας εναντίον του ο Γάιος Κάσσιος Λογγίνος και ο Μάρκος Ιούνιος Βρούτος, πιθανώς νόθος γιος του, για τον οποίο ο θνήσκων Καίσαρας φωνάζει: «Και σύ, τέκνον Βρούτε;».

Το παράδειγμα της δολοφονίας του Καίσαρα φέρνει στο νου τις συχνά ολέθριες συνέπειες της αλαζονείας και της διάπραξης ύβρεως, παρόλο που δεν σχετίζεται σε κάτι με την αρχαία Ελλάδα. Ο Καίσαρας είχε λάβει έγκαιρα προειδοποίηση, αρχικά από τον οιωνοσκόπο Σπουρίννα, που του είχε πει «να φοβάται τις ειδούς του Μαρτίου», δηλαδή τη 15η Μαρτίου. Η λέξη «ειδοί» έρχεται από τα Λατινικά και συγκεκριμένα εκ του idus, που σημαίνει ήμισυ, δηλαδή τη μέρα που χωρίζει το μήνα σε δύο περίπου ίσα μέρη, η οποία ήταν η 13η σε όλους τους μήνες, πλην του Μαρτίου, του Μαΐου, του Ιουλίου και του Οκτωβρίου, οπότε ήταν η 15η του μηνός.

Ο Καίσαρας δεν ανησύχησε, όταν, δε, συνάντησε τον Σπουρίννα την ημέρα κατά την οποία είχε προβλέψει το φονικό, του είπε: «Έφθασαν οι ειδοί!», για να τον περιγελάσει για την αστοχία του, με τον Σπουρίννα, όμως, να του αποκρίνεται: «Ναι, αλλά δεν πέρασαν…». Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Καίσαρας είχε και δεύτερη προειδοποίηση, σαφέστατη αυτή τη φορά, από τον Έλληνα σοφιστή Αρτεμίδωρο τον Κνίδιο, ο οποίος του βάζει στο χέρι ένα σημείωμα, που αποκάλυπτε την εναντίον του συνωμοσία. Ο Ρωμαίος δικτάτορας, όμως, καθ’οδόν για τη Σύγκλητο, ήταν τόσο απασχολημένος, που δεν το διάβασε. Έτσι, βρήκε το θάνατο, όπως του είχε ανακοινωθεί.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, εμπνεόμενος συχνά από την ιστορία, έγραψε το 1911 το σχετικό ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί», το οποίο και αναδημοσιεύεται εδώ:
 

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.
Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σαν βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη
κ’ η Σύγκλητος αυτή, κ’ ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

1838, Ελλάδα

Με διάταγμα του βασιλιά Όθωνα, καθιερώνεται η 25η Μαρτίου ως ημέρα εθνικής εορτής.

1943, Ελλάδα

Φεύγει από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό το Άουσβιτς ο πρώτος συρμός του θανάτου με Έλληνες Εβραίους. Πάνω από 48.000 θα είναι οι Ελληνοεβραίοι, που θα εκτοπιστούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς, του Μπιρκενάου και του Μπέργκεν-Μπέλσεν. Από αυτούς, μόνο 2.000 θα επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

2011, Συρία

Η Αραβική Άνοιξη φτάνει στη Συρία. Στην πόλη Ντεράα, πάνω σε έναν τοίχο σχολείου, ο 14χρονος Μουαουίγια Σιασνέχ γράφει τρεις λέξεις: «Σειρά σου, γιατρέ». Η μυστική αστυνομία της Συρίας γρήγορα θα συλλάβει τόσο αυτόν, όσο και συμμαθητές του. Αυτή ήταν η αφορμή για να εκδηλωθούν καθημερινές, μαζικές διαδηλώσεις στην πόλη, που ζητούσαν την απελευθέρωση των νεαρών μαθητών. 
Έναν μήνα αργότερα, πράγματι θα απελευθερωθούν, εμφανώς κακοποιημένοι ωστόσο, γεγονός που πυροδότησε νέες διαδηλώσεις, πολύ πιο βίαιες αυτή τη φορά. Στις 15 Μαρτίου 2011, οι διαδηλώσεις πλέον επεκτείνονταν σε πολλές άλλες πόλεις της Συρίας, η οποία βιώνει μια γενικευμένη εξέγερση. 8 χρόνια, λοιπόν, συμπληρώνονται από την ημέρα έναρξης του εμφυλίου πολέμου στη χώρα, η οποία έχει δει πάνω από το ¼ του πληθυσμού της να γίνεται πρόσφυγας και ολόκληρες πόλεις να έχουν ισοπεδωθεί. Όλα αυτά, που ξεκίνησαν όπως είπε ο ίδιος ο Σιασνέχ, περισσότερο ως μία πλάκα, σε μια συνέντευξη κατά την οποία μίλησε και για τα βασανιστήρια στα οποία υπεβλήθη, κατέληξαν σε έναν ιδιαίτερα αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, στον οποίο ουσιώδη ρόλο διαδραματίζουν και οι Μεγάλες Δυνάμεις, με τα δικά τους συμφέροντα στην περιοχή.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς, για το ANT1 MediaLab