ΚΙΤΡΙΝΑ ΓΙΛΕΚΑ: ΕΝΑΣ... ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟΣ ΜΑΙΟΣ, 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Γαλλία. Τα κίτρινα γιλέκα δεν «ξηλώνονται», αλλά συνεχίζουν να βγαίνουν στους δρόμους για τέσσερα συναπτά Σαββατοκύριακα. Γαλλία… Η χώρα-προπομπός κάθε μεγάλης κοινωνικής εξέλιξης στην Ευρώπη: από την επανάσταση του 1789 που τελικά έφερε τον Ναπολέοντα και μια 25ετία αιματηρών πολέμων, μέχρι την Κομμούνα του Παρισιού του 1870 που προανήγγειλε τον Οκτώβρη του 1917, 44 ολόκληρα χρόνια νωρίτερα, αλλά και τον Μάη του 1968, που οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις εκείνο τον χρόνο. Γαλλία… Η χώρα των beaux-arts, καταφύγιο πολλών προοδευτικών ανθρώπων της διανόησης κατά τα μαύρα χρόνια των δικτατοριών στην Ευρώπη, για άλλη μια φορά σε δοκιμασία.

Μάλιστα, οι δυο τελευταίοι σπουδαίοι (σε μέγεθος) κλυδωνισμοί της γαλλικής κοινωνίας συθέμελα, το 1968 και σήμερα, έχουν μεταξύ τους διαφορές, αλλά και μια σειρά από ομοιότητες. 

Ξεκινώντας από το τότε, όλα ξεκίνησαν από μια ομάδα φοιτητών (τροσκιστικών, μαοϊκών και αναρχικών αποχρώσεων), που ιδρύουν το «Κίνημα της 22ας Μάρτη» στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, για να διαμαρτυρηθούν για τη σύλληψη συντρόφων τους, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το πανεπιστήμιο κλείνει στις 2 Μαΐου και έτσι ξεκινούν τα θρυλικά γεγονότα εκείνου του Μαΐου: με δίαυλο διάδοσης στο Παρίσι το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, οι φοιτητές εξεγείρονται εναντίον ουσιαστικά του κατεστημένου και στήνονται οδοφράγματα. Οι μάχες με την αστυνομία ήταν ομηρικές, με τους φοιτητές να κερδίζουν τη συμπάθεια της κοινής γνώμης. Μάλιστα, προς υποστήριξή τους έρχονται και οι εργάτες και οι εργαζόμενοι, με διαδοχικές απεργίες στις οποίες συμμετέχουν περί τα 10 εκατομμύρια άνθρωποι του μόχθου. Η κρίση οδηγεί σε υποχωρήσεις την κυβέρνηση, όπως αυξήσεις στα ημερομίσθια και τον κατώτατο μισθό, αλλά και στη διάλυση της Βουλής και σε προκήρυξη εκλογών από τον πρόεδρο Ντε Γκωλ. Η αναταραχή λήγει με την καθαρή νίκη του Ντε Γκωλ, που κέρδισε τη μάχη απέναντι στην «αληταρία» (chienlit), όπως την αποκάλεσε.

Το τότε έχει προφανείς απηχήσεις στο τώρα. Τότε, ήταν οι φοιτητές που διαδήλωναν για το Βιετνάμ, αρχικά. Τώρα, είναι μια ομάδα ανθρώπων, χωρίς σαφή ιδεολογία, που οργανώθηκαν μέσω Facebook με ένα αρχικά αίτημα: την αντίδραση απέναντι στην αύξηση των φόρων στα συμβατικά καύσιμα για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Τα κίτρινα γιλέκα, δε, έμβλημα πλέον του κινήματος, είναι εκείνα που υποχρεώνονται οι αυτοκινητιστές να φορούν σε περίπτωση ανάγκης, όπως προβλέπεται από νόμο του 2008. Η πρώτη διαδήλωση διεξάγεται στις 17 Νοεμβρίου και έκτοτε το κίτρινο χρώμα δεν έχει φύγει από τους δρόμους, παρά την βιαιότητα της αστυνομικής καταστολής, προκαλώντας σημαντικές ζημιές στη γαλλική οικονομία λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Συνεπώς, και στις δυο περιπτώσεις, το ξεκίνημα της έντασης δεν ήταν ευδιάκριτο πως θα οδηγούσε σε τέτοια επακόλουθα, ούτε πως κάποιες αρχικά όχι πολύ δημοφιλείς διαδηλώσεις, θα απειλούσαν ευθέως την επιβίωση της γαλλικής πολιτικής ελίτ.

Η πρώτη νίκη του κινήματος ήρθε γρήγορα, με την αναστολή και τελικά την κατάργηση της αύξησης της φορολογίας στα καύσιμα. Ωστόσο, τα κίτρινα γιλέκα ήδη πλέον αποτελούσαν τη φωνή διαμαρτυρίας απέναντι στην ανισότητα και στην άδεια τσέπη των Γάλλων του μεροκάματου. Τα αιτήματα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και να διευρύνονται:

• Παραίτηση Μακρόν (Macron Harakiri, είναι ένα σύνθημα που κοσμεί την πόλη του Φωτός τις ημέρες αυτές)
• Μηδενική ανεργία
• Φόρος εισοδήματος πιο προοδευτικός
• Αύξηση φορολογίας στις μεγάλες επιχειρήσεις έναντι των μικρών
• Κοινό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για όλους
• Κοινωνικό αλληλέγγυο σύστημα συνταξιοδότησης
• Κατάργηση του φόρου στα καύσιμα 
• Κατώτατος μισθός στα 1.300€ καθαρά
• Κατώτατο όριο σύνταξης τα 1.200€

Όπως και το 1968, λοιπόν, τα οικονομικά αιτήματα κυριαρχούν, αλλά δεν είναι μόνο αυτό: πρόκειται για ένα σαφές, δίχως περιστροφές «όχι» απέναντι στον τρόπο λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα. Η αμφισβήτηση των αξιών που θεωρούνταν οικουμενικά δεκτές είναι ευθεία και συγκλονίζει το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι, με την κοινωνία των ανισοτήτων και της ακραίας φτώχειας των (πάρα) πολλών για την ευημερία των τραπεζών, των τεχνοκρατών και των ελίτ να μην είναι πλέον δεκτή. Ο Εμανουέλ Μακρόν χαίρει της εκτίμησης ούτε του ¼ των πολιτών του, ενώ το 62% των Γάλλων επιδοκιμάζει τις διεκδικήσεις των Κίτρινων Γιλέκων, όχι όμως και τη βία στις διαδηλώσεις, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις της IPSOS, της κορυφαίας ίσως εταιρίας επί του πεδίου.

Η κοινή γνώμη, λοιπόν, είναι και πάλι ευνοϊκά διακείμενη, όπως και πριν από 50 χρόνια. Ακόμη και η αντίδραση της βληθείσας εξουσίας είναι η ίδια: τρομακτική καταστολή, πριν από την δικαίωση ορισμένων διεκδικήσεων των διαδηλωτών. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι η κατάληξη και αν ο Μακρόν θα αντέξει. Γιατί αν δεν τα καταφέρει, η Γαλλία διολισθαίνει προς τον λεπενικό λαϊκισμό, γινόμενη μια «δεύτερη Ιταλία» λίγους μήνες πριν τις ευρωεκλογές. Και σίγουρα θα είναι κακά μαντάτα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν το νο. 2 και το νο. 3 αυτής κυριαρχούνται από την άκρα δεξιά, την ίδια στιγμή που η Άνγκελα Μέρκελ είναι δεδομένο πως δεν θα βρίσκεται στην Καγκελαρία μετά το πέρας της τρέχουσας θητείας της. Ένα αύριο διαφορετικό για την ΕΕ ξημερώνει, ακριβώς γιατί επί μακρόν κώφευε. Προλαβαίνει να γυρίσει το σκορ, έστω και στο 95’; Μένει να φανεί… 
 

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς