ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 2019: 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

1802, Γαλλία

Γεννιέται το 1802 ο εμβληματικότερος, ίσως, Γάλλος συγγραφέας όλων των εποχών, ο Βίκτωρ Ουγκό. Γόνος και των δύο πολιτικών παραδόσεων της χώρας, της βοναπαρτικής/επαναστατικής και της μοναρχικής/συντηρητικής, ο Ουγκό έμελλε να μην αποτελέσει αποκλειστικά έναν άνθρωπο των γραμμάτων, με πλούσια λογοτεχνική και εν γένει καλλιτεχνική δραστηριότητα, αλλά αποτέλεσε και έναν πολύ σημαντικό πολιτικό άνδρα, που μάλιστα άλλαξε σε σημαντικό βαθμό και τις πολιτικές του αντιλήψεις: από φιλοβοναπαρτικός και ένας εκ των θερμών υποστηρικτών αρχικά του Ναπολέοντα Γ’ (ανηψιού του Ναπολέοντα Βοναπάρτη), γίνεται σφοδρός επικριτής του και κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ασπάζεται μια μορφή ουτοπικού σοσιαλισμού, με κύρια στοιχεία την κοινωνική συμφιλίωση και την ειρηνική επίλυση των ζητημάτων της κοινωνίας, χωρίς τη χρήση επαναστατικής βίας.

Ο συγγραφέας αποτύπωσε τις απόψεις του, δίνοντας και μια εικόνα της γαλλικής κοινωνίας στο διασημότερο ίσως μυθιστόρημά του, τους Αθλίους.  Στο άλλο, τώρα, πολύ διάσημο του έργο, την Παναγία των Παρισίων, ο Ουγκό εξέφρασε και τις σκέψεις του για την Εκκλησία, με την οποία βρισκόταν σε σύγκρουση, πιστεύοντας περισσότερο στην ατομικότητα της πίστης και στη δύναμη της προσευχής.

Ένα πάντως στοιχείο της προσωπικότητας του Ουγκό έμεινε σταθερό καθ’όλη τη διάρκεια του βίου του και αυτό ήταν ο φιλελληνισμός του. Ο Ουγκό συνέθεσε μια ποιητική συλλογή για την Ελλάδα, Τα Ανατολίτικα, που αφορούν γεγονότα της ελληνικής Επανάστασης, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό: ο συγγραφέας απέστειλε τρεις επιστολές, υποστηρίζοντας τους αγώνες των Κρητών για την ένωση με την Ελλάδα κατά την περίοδο 1866-69, σε μια περίοδο όχι ευνοϊκή για τις ελληνικές υποθέσεις, ενώ ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές του αιτήματος της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα στην πατρίδα μας, κατηγορώντας τον Έλγιν για τη διάπραξη αυτής της πολιτιστικής κλοπής. Είναι, δε, χαρακτηριστικό πως τελετές ανάλογου βεληνεκούς με αυτές της Γαλλίας πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα, προκειμένου να τιμηθεί ο μεγάλος συγγραφέας, που μόλις είχε φύγει από τη ζωή.

1969, Ελλάδα

Πρεμιέρα στους κινηματογράφους κάνει το 1969 η ταινία «Ζήτα» του Κώστα Γαβρά, που πραγματεύεται τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και την αναζήτηση των ενόχων από τον τότε ανακριτή (και μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας) Χρήστο Σαρτζετάκη. Η ταινία βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού, με τον τίτλο «Ζήτα» να παραπέμπει στις ιαχές του κόσμου «Ζει» κατά την κηδεία του Λαμπράκη, το 1963. 

Ηθοποιοί όπως ο Υβ Μοντάν, ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν και η Ειρήνη Παπά ανέλαβαν τους σημαντικότερους ρόλους, ενώ τα γυρίσματα έγιναν στο Αλγέρι (φυσικά εκτός Ελλάδας, που βρισκόταν τότε στο γύψο της επταετούς Χούντας των Συνταγματαρχών). Η ταινία γνώρισε τη διεθνή καταξίωση, κερδίζοντας βραβεία στο Φεστιβάλ των Καννών (συγκεκριμένα του πρώτου ανδρικού ρόλου και των κριτικών), με φυσικό επακόλουθο την παρουσία της και στα Όσκαρ του 1970, από όπου κερδίζει (εκπροσοπώντας την Αλγερία) το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, καθώς και το Όσκαρ για το μοντάζ της. Η ταινία, πάντως, έπρεπε να περιμένει την πτώση της δικτατορίας για να προβληθεί στην Ελλάδα, τη χώρα σημείο-αναφοράς της ταινίας, αν και τελικά, το μήνυμα δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στη χώρα μας, αφού βρίσκει ευήκοα ώτα σε κάθε σημείο του πλανήτη, που υφίσταται κρατικές αυθαιρεσίες και στενάζει κάτω από απολυταρχικά καθεστώτα.
 

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς, για το ANT1 MediaLab