ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 2019: 23 ΜΑΡΤΙΟΥ

1821, Ελλάδα

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ αφορίζει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, επειδή ξεσήκωσε τη Μολδοβλαχία.

1839, ΗΠΑ

Για πρώτη φορά στα χρονικά, καταγράφεται μια λέξη που έμελλε να γίνει γνωστή παγκοσμίως. Πρόκειται για τη λέξη «οκ». Φυσικά, η Ελλάδα δεν επρόκειτο να μείνει μακριά από τη διεκδίκηση της πατρότητας της λέξης, καθώς υποστηρίζεται πως είναι η συντομογραφία της φράσης «Όλα Καλά», την οποία έγραφαν οι μετανάστες στο λιμάνι, πάνω στα κιβώτια με το εμπόρευμα. Ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα είναι ένας μύθος, επειδή το 1839 δεν υπήρχε κάποιο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα προς την Αμερική. 

Έτσι, η πραγματική ρίζα της λέξης με αυτά τα δύο μόνο γράμματα είναι αμερικανική και συγκεκριμένα προέρχεται από την εφημερίδα “Boston Morning Post”, η οποία στο φύλλο της 23ης Μαρτίου 1839 και σε ένα άρθρο που καταφερόταν εναντίον μιας εφημερίδας της πόλης Providence, χρησιμοποίησε τη συντόμευση “o.k.”, δίπλα από τις λέξεις “all correct”. Επρόκειτο, δηλαδή, για ένα εσκεμμένο ορθογραφικό λάθος, με την εφημερίδα να υπονοεί πως η σωστή γραφή είναι “oll correct” αντί για “all correct”, συνεπής στο πνεύμα της εποχής και στο χιούμορ νέων, μορφωμένων ελίτ του 19ου αιώνα, που συνήθιζαν μια δική τους αργκό, βασισμένη σε συντομεύσεις με εσκεμμένα ορθογραφικά σφάλματα. Ήταν, δηλαδή, σαν τις συντομεύσεις του τύπου “LOL” ή “OMG”, που είναι επίσης ευρέως διαδεδομένες στις μέρες μας.

Η συντόμευση «OK» χρησιμοποιήθηκε και στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 1840. Αντίπαλοι ήταν: από τη μία πλευρά, ο τότε πρόεδρος Μάρτιν Βαν Μπιούρεν, ο υποψήφιος του (τότε συντηρητικού και πιο λαϊκιστικού) Δημοκρατικού Κόμματος. Αυτός ήταν ο εκλεκτός του ιδρυτή στην ουσία του κόμματος, πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Άντριου Τζάκσον (του υποστηρικτή του «απλού ανθρώπου», του “common man”, απέναντι στη «διεφθαρμένη αριστοκρατία»). Από την άλλη πλευρά, ο υποψήφιος του κόμματος των Ουίγων (Whigs), Ουίλιαμ Χάρισον.  Το κόμμα αυτό, εμπνεόμενο από το ομώνυμο αντιμοναρχικό κίνημα του 18ου αιώνα στην Αγγλία, ιδρύθηκε, προκειμένου να υψώσει ανάχωμα στον πρόεδρο των Δημοκρατικών, Άντριου Τζάκσον, τον οποίο και αποκαλούσε ειρωνικά “King Andrew I”, βασιλιά Ανδρέα τον Α’.

Σε εκείνες, λοιπόν, τις εκλογές, οι υποστηρικτές του Δημοκρατικού Βαν Μπιούρεν χρησιμοποιούσαν τη συντόμευση “O.K.”, προκειμένου να «παίξουν» με τη σημασία της («όλα σωστά») και με το παρατσούκλι του, “Old Kinderhook”, μια πόλη κοντά στη Νέα Υόρκη, στην οποία μεγάλωσε. Στον αντίποδα, οι υποστηρικτές του Χάρισον χρησιμοποίησαν το “O.K.” ειρωνικά: έλεγαν πως ο μέντορας του Βαν Μπιούρεν, ο πρώην πρόεδρος Τζάκσον, ήταν τόσο αγράμματος, που υπέγραφε όλες τις προεδρικές αποφάσεις με το “O.K.”, πιστεύοντας πως το “all correct” γραφόταν “ole kurrek”. Τελικά, ο Χάρισον κέρδισε, ενώ το «οκ» άρχισε να γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο και να αποσυνδέεται από τις σημασίες πολιτικού περιεχομένου, αποκτώντας σταδιακά παγκόσμιο χαρακτήρα.

1919, Ιταλία

Ο Μπενίτο Μουσολίνι ιδρύει το κόμμα του, το «Fasci Italiani di Combattimento» («Ιταλικοί Πυρήνες της Μάχης»), στο οποίο συσπειρώνει κυρίως τις μονάδες κρούσης του ιταλικού στρατού, αλλά και διάφορες ετερόκλητες μονάδες, που προσβλέπουν στην εξουσία μέσα από ένα πατριωτικό κόμμα. 
Πρόκειται για την οριστική μετάλλαξη του Μουσολίνι, ο οποίος ξεκίνησε ως ένας αναρχικός και φιλειρηνιστής, που πίστευε ότι το προλεταριάτο θα έπρεπε να ενωθεί σ’ ένα δυνατό «επαναστατικό πυρήνα», που τον ονομάζει fascio (από το σύμβολο της κρατικής εξουσίας της αρχαίας Ρώμης: τον πέλεκυ και τη δέσμη ράβδων των δικαστών). Από όλα αυτά, ο Μουσολίνι διατήρησε μόνο τη λέξη της πολιτικής του θεώρησης, αλλάζοντας το περιεχόμενό της.

Αν και το κόμμα του καταποντίζεται στις εκλογές εκείνες, ο Μουσολίνι εκμεταλλεύεται τις συνθήκες της «κόκκινης διετίας» 1919-20, όπου κυριαρχούν οι απεργιακές κινητοποιήσεις και οι καταλήψεις εργοστασίων, η σιτοδεία και η ανεργία και γίνεται ουσιαστικός μεσολαβητής στις διαπραγματεύσεις μεταξύ εργαζομένων, βιομηχάνων και αρχών. 

Παράλληλα, το όραμα της Μεγάλης Ιταλίας κερδίζει πόντους ανάμεσα στον ιταλικό λαό, που στέλνει το νέο μουσολινικό κόμμα, το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα, στη Βουλή, μετά τις εκλογές του 1921. Οι φασίστες δημιουργούν «ομάδες επαγρύπνησης» και πλήττουν τους σοσιαλιστές, ενώ καταλαμβάνουν την Μπολόνια και το Μιλάνο περί τα μέσα του 1922. Έτσι, ο δρόμος για τον Μουσολίνι είναι πλέον ανοικτός: η Μεγάλη Πορεία στη Ρώμη γίνεται στις 28 Οκτωβρίου 1922, με τον Μουσολίνι να μπαίνει στην «αιώνια πόλη» ως αυτοκράτορας, και σηματοδοτεί την εγκαθίδρυση του φασιστικού καθεστώτος στην Ιταλία, μέχρι και το 1943, όταν αποβιβάστηκαν οι Σύμμαχοι στην Ιταλία και τότε ιδρύει, με γερμανική υποστήριξη, ένα κρατικό μόρφωμα στη Βόρεια Ιταλία. Όταν οι Γερμανοί χάνουν τον έλεγχο και οι Σύμμαχοι μπαίνουν στη Ρώμη, ο Μουσολίνι προσπάθησε να διαφύγει κρυφά, μεταμφιεσμένος σε Γερμανό στρατιώτη. Τον αναγνωρίζουν, όμως, κομμουνιστές παρτιζάνοι, τον συλλαμβάνουν και τον εκτελούν, μαζί με την ερωμένη του, Κλαρέτα Πετάτσι.   

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς, για το ANT1 MediaLab