Η Ακροδεξιά επιχειρεί να καταβροχθίσει την Ευρώπη

Η Ακροδεξιά ακονίζει τα νύχια της ενόψει Ευρωεκλογών. Λίγες ημέρες πριν αποφανθούν οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη διανομή των 705 θέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι εθνικές εκλογές στις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου αποτυπώνουν το κλίμα και τον κίνδυνο, που είναι υπαρκτός για τα ευρωπαϊκά όργανα και τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Τελευταίο «κρούσμα» είναι η Φινλανδία: το κράτος που θα ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ από τον Ιούλιο (συνεπώς θα είναι σε θέση να διαμορφώνει την ατζέντα, στο μέτρο βέβαια των δυνατοτήτων της και της προσπάθειας διαμόρφωσης συμμαχιών) πιθανόν δεν θα κυβερνηθεί από την Άκρα Δεξιά, ωστόσο το εκλογικό ντέρμπι στο Ελσίνκι δεν γίνεται να μη ληφθεί υπόψιν.

Οι Σοσιαλδημοκράτες κέρδισαν με βραχεία κεφαλή, συγκεντρώνοντας το 17,7% των ψήφων, ενώ το εθνικιστικό Κόμμα των Φινλανδών το 17,5%. Ακολούθησαν δύο από τα κόμματα που συγκρότησαν την προηγούμενη κυβερνητική συμμαχία, η κεντροδεξιά Εθνική Συμμαχία με 17% και το Κόμμα του Κέντρου του πρωθυπουργού Γιούχα Σίπιλα με 13,8%. Ο κατακερματισμός είναι σαφής, με κανένα κόμμα να μη συγκεντρώνει το 20% των ψήφων, για πρώτη φορά εδώ και έναν αιώνα, από τότε δηλαδή που καθιερώθηκε το ημιπροεδρικό σύστημα, στο οποίο η εκτελεστική εξουσία είναι «δικέφαλη» και ασκείται τόσο από τον - εξαρτώμενο από το Κοινοβούλιο - Πρωθυπουργό, όσο και από τον - απευθείας εκλεγμένο από το λαό -  Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Η χώρα, στην οποία εφαρμόζεται το αναλογικό σύστημα d’Hondt (κατανομή εδρών μετά από διαίρεση, με βάση τον υψηλότερο μέσο όρο), έχει συνηθίσει να κυβερνάται από συνασπισμούς κομμάτων, άλλωστε στα αναλογικά εκλογικά συστήματα κάτι τέτοιο είναι περίπου προδιαγεγραμμένο. Όμως, σε αυτή την περίπτωση, η διάσπαση είναι τέτοια, που θα απαιτηθούν μήνες πιθανόν, μέχρι να σχηματιστεί κυβέρνηση στη Φινλανδία. Ο, δε, ηγέτης της φινλανδικής Άκρας Δεξιάς, Γιούσι Χάλα-Άχο, που έμεινε έκπληκτος, κατά τα λεγόμενά του, από τα αποτελέσματα, αναδεικνύεται ως ο πιο δημοφιλής πολιτικός, παρά το ότι πλήρωσε πρόστιμο για δηλώσεις του το 2012, όπου εξίσωνε το Ισλάμ με την παιδεραστία και τους Σομαλούς με τις κλοπές.

Οι Ακροδεξιοί στην Ευρώπη, με επίκεντρο τον Ματέο Σαλβίνι, τον μοναδικό εκπρόσωπο αυτού του φάσματος που διαχειρίζεται εν τοις πράγμασι τις τύχες μιας από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες και οικονομίες, δείχνουν μια ιδιαίτερη δραστηριότητα, μέσα από διαπροσωπικές επαφές του Σαλβίνι με τη Λεπέν, τον Όρμπαν, τον Πολωνό Κατσίνσκι και τον επικεφαλής του γερμανικού AfD, Μέτεν. Η ρητορική που χρησιμοποιείται συνδυάζει στοιχεία της πιο αιματηρής περιόδου στην ιστορία της ανθρωπότητας και της Ευρώπης, με κάποια στοιχεία της επικαιρότητας, ειδωμένα από μια ταυτόχρονα αμυντική και επιθετική σκοπιά: από το παρελθόν έρχεται, επί παραδείγματι, η φράση για δημιουργία «Άξονα Ιταλίας-Πολωνίας», από το παρόν (αλλά με στοιχεία επιθετικότητας και ενός νέου ιερού πολέμου) η φαινομενική προσπάθεια «να μη γίνει η Ευρώπη… Ευραραβία», όπως αναφέρει το σύνθημα του AfD, της Εναλλακτικής για τη Γερμανία.

Παράλληλα, μιλούν για την Ευρώπη των Εθνών, για την καταπολέμηση των «χορτοφάγων και των ποδηλατών», διαφωνούν με τις ποσοστώσεις υπέρ των γυναικών (ένα μέτρο που διαπιστωμένα έχει διευκολύνει τη συμμετοχή των γυναικών στο δημόσιο βίο και την κατοχή από μέρους τους αξιωμάτων), ενώ απεχθάνονται τους «παγκοσμιοποιητές» των Βρυξελλών και τη λεγόμενη Ευρωσοβιετία «EUdSSR». Αυτά τα ετερόκλητα συνθήματα, αυτές οι κραυγές λαϊκισμού και η λήψη συχνά των θέσεων «αντί», δηλαδή η αντίθεση σε διάφορες (συχνά φαντασιακές) επιλογές, χωρίς παραγωγή ουσιαστικών προτάσεων πολιτικής, απειλεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η ειρωνεία είναι ότι η πλειονότητα αυτών των εκφραστών έμφορτων με συναισθήματα κορωνών «αναδύθηκε» από την αφάνεια, μέσα από τις ευρωπαϊκές δομές. Παράδειγμα αποτελεί τόσο ο Ματέο Σαλβίνι, όσο και η Μαρίν Λεπέν, οι οποίοι εξελέγησαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πριν αποκτήσουν τη δυναμική, για να διεκδικήσουν την εξουσία στην πατρίδα τους.

Η Ακροδεξιά τοποθετεί ψηλά τον πήχη για τις ευρωεκλογές και υπάρχουν βλέψεις για την κατάληψη ακόμη και του ¼ των εδρών. Ωστόσο, υπάρχει η άποψη πως το ακροδεξιό κύμα δεν θα σαρώσει την Ευρώπη, γιατί το θέμα «μετανάστευση» δεν προσφέρει πλέον τη δυναμική, όπως πριν μερικά χρόνια. Αυτή είναι η θέση του Βούλγαρου αναλυτή, Ιβάν Κράστεβ, όπως την αποτύπωσε στον Guardian τον προηγούμενο μήνα. Κατά τον Κράστεβ, το ζήτημα είναι η διαφθορά (άλλωστε οι διαδηλώσεις για το θέμα αυτό είναι συχνές στα Βαλκάνια την εποχή αυτή) και η μετακίνηση των Ευρωπαίων από τις κέντρο-ανατολικές χώρες και το Νότο προς δυσμάς. Άλλωστε, πάντα κατά τον ίδιο, «κανένα από τα μεγάλα λαϊκιστικά κόμματα δεν υποστηρίζει ανοικτά την έξοδο από την Ένωση ή από την Ευρωζώνη».

Όλα πρόκειται να αναδειχθούν σε περίπου ένα μήνα. Αυτές οι ευρωεκλογές θα είναι σίγουρα οι πιο ενδιαφέρουσες στην ιστορία, με πολλά από τα δεδομένα να έχουν προ πολλού τεθεί εν αμφιβόλω. Η αποχή, το κύριο χαρακτηριστικό των ευρωεκλογών από τότε που θεσμοθετήθηκαν, ίσως δεν αποτελέσει μια κύρια συνισταμένη τούτη τη φορά. Ίσως είναι η πρώτη φορά που οι ψηφοφόροι θα ενεργοποιηθούν περισσότερο και θα τοποθετηθούν δυναμικά πάνω στο τι θεωρούν θεμελιώδες και θα καθορίσουν το μέλλον σε μια αναμέτρηση, που θα αποτελέσει και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία οι πολιτικοί σχηματισμοί να μετρήσουν τις δυνάμεις τους στη χώρα μας, με το 2019 να είναι «πολυεκλογικό» έτος.     

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Σπύρος Σερμπέτης-Παππάς